Menu główne
PRZYCZYNEK DO HISTORII
Prokuratury w Piotrkowie Trybunalskim i okręgu
Piotrków Trybunalski kojarzy się tradycją Trybunału Koronnego, od którego zresztą pochodzi drugi człon jego nazwy. Sąd ten został powołany do życia na sejmie walnym w Lublinie w dniu 03 marca 1578 r. konstytucją tworzącą najwyższy sąd szlachecki z siedzibą w Piotrkowie i Lublinie. Ta reforma sądownictwa była konieczna z uwagi na istotne zaległości w sądzeniu spraw - jak policzono w 1558 r. było 12 tysięcy nieosądzonych spraw o zabójstwo.
Na wzmiankowanym sejmie lubelskim ustalono, iż roki trybunalskie dla województwa kaliskiego, poznańskiego, sieradzkiego oraz ziemi brzeskiej, wieluńskiej, łęczyckiej inowrocławskiej, dobrzyńskiej, mazowieckiej, płockiej, rawskiej, chełmińskiej, malborskiej i księstwa warmińskiego odbywać się będą w sezonie jesienno - zimowym tj. rozpoczynać się po św. Marcinie (tj. 11 września) i trwać do Niedzieli Palmowej (sesja wiosenno-letnia przeprowadzano w Lublinie).
Tam gdzie Sąd, tam i oskarżyciel, ale w tym czasie nie funkcjonował urząd prokuratora w dzisiejszym znaczeniu. Przy Trybunale Koronnym działała natomiast palestra określana też mianem prokuratorów składająca się z 40 adwokatów I klasy i 60 II klasy, mogących reprezentować strony procesu i świadczyć im pomoc przed sądem. Do Piotrkowa więc w okresie roków sądowych zjeżdżali prawnicy z różnych stron kraju i na ten czas stawał się on centrum sprawiedliwości w Rzeczpospolitej. Coroczne posiedzenia Trybunału odbywały się przez 214 lat. Kres jego działalności położył II rozbiór Polski i wkroczenie do Piotrkowa Prusaków. Nastąpił ponad stuletni okres rozbiorów przez państwa ościenne i stosowania na terenie Rzeczpospolitej prawa zaborców.
Organizacja prokuratury po I wojnie światowej początkowo opierała się na przepisach byłych państw zaborczych. W 1928 r. kwestie te zostały uregulowane w prawie o ustroju sądów powszechnych w dziale VI art. 231- 254 ( Dz.U 28.12.93z późniejszymi zmianami). Od tej pory polska prokuratura była organem powołanym do ścigania przestępstw. Podporządkowana została przy tym władzy wykonawczej w osobie Ministra Sprawiedliwości, który jednocześnie zajmował stanowisko Naczelnego Prokuratora. Struktura organizacyjna prokuratury w tym okresie została podporządkowana strukturze sądownictwa tj. istniały prokuratury przy odpowiednich sądach- z wyjątkiem sadów grodzkich, przy których to prokuratury nie funkcjonowały. W rejonie piotrkowskim funkcjonował Prokurator II Rejonu Sądu Okręgowego w Piotrkowie Trybunalskim.
Po II wojnie światowej istotnym aktem prawnym regulującym funkcjonowanie wymiaru sprawiedliwości w Polsce było rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 15 czerwca 1949 r. o utworzeniu Sądów Apelacyjnych w Białymstoku, Gdańsku, Kielcach, Łodzi, Olsztynie, Rzeszowie, Szczecinie i Wrocławiu oraz o ustaleniu okręgów Sądów Apelacyjnych (Dz. U. 49.36.270). Według niego w ramach Apelacji Łódzkiej zgodnie z § 44 wyłączono z okręgu Sądu Apelacyjnego w Warszawie okręgi Sądów Okręgowych w Łodzi i Piotrkowie i włączono je do okręgu Sądu Apelacyjnego w Łodzi. Przy tych sądach funkcjonowały prokuratury.
Z kolei w 1950 r. określono na nowo organizację prokuratury cywilnej wyodrębniając ją ze struktur Ministerstwa Sprawiedliwości. Utworzono Prokuraturę Generalną i w ramach województwa łódzkiego funkcjonował w Piotrkowie Trybunalskim Sąd Powiatowy z siedzibą gmachu wzniesionym w 1907r.. Tam też znalazła siedzibę Prokuratura – wówczas Powiatowa.
Zarządzenie Prokuratora Generalnego PRL z dnia 03 czerwca 1970 r. w sprawie ustalenia wykazu terenowego powszechnych jednostek organizacyjnych Prokuratury Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej (M.P.70.24.192) określiło, że w ówczesnym wojewódzkim łódzkim w ramach Prokuratury Wojewódzkiej w Łodzi (istniejącej obok Prokuratury Wojewódzkiej dla miasta Łodzi) funkcjonują między innymi Prokuratury Powiatowe:
- w Bełchatowie,
- w Piotrkowie Trybunalskim obejmujące również miasto Piotrków Trybunalski,
- w Radomsku,
- dla miasta Tomaszowa Mazowieckiego.
Z kolei w 1975 r. Sejm PRL dokonał reformy administracyjnej tworząc 49 województw. Jedno z nich swą siedzibę znalazło właśnie w Piotrkowie Trybunalskim. Budynek przy ul. J. Słowackiego 5 stał się siedzibą zarówno Urzędu Wojewódzkiego, jak i Sądu. W 1975 r. powołano też do życia zgodnie §1 ust. 30 zarządzenia Prokuratora Generalnego Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej z dnia 30 maja 1975 r. w sprawie dostosowania organizacji terenowych powszechnych jednostek organizacyjnych Prokuratury Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej do dwustopniowego podziału administracyjnego Państwa (M.P.75.18.113) Prokuraturę Wojewódzką w Piotrkowie Trybunalskim. Prokuratura ta obszarem swego działania obejmowała według § 2 ust.30 pkt 1-5 wskazanego zarządzenia Prokuratury Rejonowe w Bełchatowie, Opocznie, Piotrkowie Trybunalskim, Radomsku i Piotrkowie Trybunalskim obejmujące swym zakresem rejony wskazane poniżej:
- Prokuraturę Rejonową w Bełchatowie, obejmującą terytorialnym zakresem działania:
miasta - Bełchatów i Zelów,
gminy - Bełchatów, Dłutów, Drużbice, Kleszczów, Kluki, Rząśnia, Sulmierzyce, Szczerców i Zelów. - Prokuraturę Rejonową w Opocznie, obejmującą terytorialnym zakresem działania:
miasta - Opoczno,
gminy - Aleksandrów, Białaczów, Fałków, Mniszków, Opoczno, Paradyż, Poświętne, Sławno i Żarnów. - Prokuraturę Rejonową w Piotrkowie Trybunalskim, obejmującą terytorialnym zakresem działania:
miasta - Piotrków Trybunalski, Sulejów i Tuszyn,
gminy - Czarnocin, Grabica, Moszczenica, Rozprza, Sulejów, Tuszyn, Wola Krzysztoporska, Wolbórz. - Prokuraturę Rejonową w Radomsku, obejmującą terytorialnym zakresem działania:
miasta - Przedbórz i Radomsko,
gminy - Dobryszyce, Gomunice, Gorzkowice, Kamieńsk, Kluczewsko, Kobiele Wielkie, Kodrąb, Lgota Wielka, Ładzice, Łęki Szlacheckie, Masłowice, Przedbórz, Radomsko, Ręczno i Wielgomłyny. - Prokuraturę Rejonową w Tomaszowie Mazowieckim, obejmującą terytorialnym zakresem działania:
miasta - Koluszki i Tomaszów Mazowiecki,
gminy - Będków, Czerniewice, Inowłódz, Koluszki, Lubochnia, Rokiciny, Rzeczyca, Tomaszów Mazowiecki, Ujazd i Żelechlinek.
Następna zmiana organizacyjna w prokuraturze na naszym terenie była skutkiem unormowań zawartych rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości z dnia 24 czerwca 1993 r. w sprawie utworzenia prokuratur apelacyjnych w Warszawie, Białymstoku, Gdańsku, Katowicach, Krakowie, Lublinie, Łodzi, Poznaniu, Rzeszowie i Wrocławiu oraz ustalenia ich siedzib i terytorialnego zakresu działania (Dz. U. 93.56.262). Zgodnie z § 1 pkt 7 utworzono Prokuraturę Apelacyjną w Łodzi dla województw: kaliskiego, łódzkiego, piotrkowskiego, sieradzkiego i skierniewickiego. Taka struktura obowiązuje od dnia 1 lipca 1993 r..
Prokuratura Wojewódzka w Piotrkowie Trybunalskim znalazła początkowo swą siedzibę we wspomnianym budynku sądu. Pierwszym szefem Prokuratury Wojewódzkiej w Piotrkowie Trybunalskim był Witold Kondrciuk.
ŹRÓDŁA:- Kronika Prokuratury Wojewódzkiej w Piotrkowie Trybunalskim
- Prokuratura w Tomaszowie Mazowieckim – Kronika
- Tadeusz Nowakowski - Piotrków Trybunalski i okolice - Sport i Turystyka Warszawa 1972
I.U.
